Steeds meer mensen hebben problematische schulden, aanpak schiet tekort

Het lukt niet het aantal mensen met problematische schulden terug te dringen, ondanks alle inspanningen. Dat aantal mensen blijft al jaren min of meer gelijk. Dit roept vraagtekens op over het huidige schuldenbeleid. Waar gaat het mis, en wat bepaalt of iemand in de schulden komt?

Uit de meest recente cijfers van het CBS blijkt dat ruim 8 procent van de huishoudens problematische schulden heeft. Dat aantal schommelt al sinds 2022 tussen de 8 en 9 procent. In deze jaren daalde de armoede, tot die weer toenam in 2024.

Ondanks alle maatregelen neemt het aantal mensen met problematische schulden niet af, integendeel, zo vertelt NVVK-bestuurder Dick van Maanen aan NU.nl. NVVK is de branchevereniging voor schuldhulpverlening. Het percentage is overigens wel licht gedaald, van 8,9 procent tot 8,6 procent.

Wat is een problematische schuld?

Een problematische schuld ontstaat als iemand het openstaande bedrag niet meer kan afbetalen binnen drie jaar. In 2023 is het schuldsaneringstraject verkort van drie tot anderhalf jaar, zodat mensen sneller schuldenvrij kunnen worden. Die verkorte tijd is ook ingelast, zodat mensen sneller hulp zoeken voor hun schulden. Daar komt namelijk veel schuld en schaamte bij kijken.

De effecten daarvan zijn volgens de branchevereniging nog klein. Verder doen gemeenten aan vroegsignalering. Dat houdt in dat ze inwoners snel benaderen als ze een betalingsachterstand ontdekken. Toch weet een groot deel van de mensen met schulden, namelijk zo’n 46 procent, niet waar ze aan moeten kloppen om hulp te krijgen, schreef Metro al eerder.

De rol van persoonlijkheidskenmerken bij schulden

NU.nl sprak met Nadja Jungmann, lector en bijzonder hoogleraar Schulden en Incasso. Volgens haar worden schulden mede veroorzaakt door persoonlijkheidskenmerken. Zo toonde onderzoek uit 2018 al aan dat mensen die impulsief en emotioneel instabiel zijn, tien keer vaker in de schulden belanden dan mensen die een hoge mate van zelfcontrole en stabiliteit hebben. Zij hebben het vermogen om te plannen en verleidingen te weerstaan.

Volgens Jungmann wordt er bij huidige schuldenaanpak te veel uitgegaan van een mens die zichzelf onder controle heeft. Ook is het ‘makkelijker’ om in de schulden te belanden dan een aantal jaar geleden. Zo is online gokken gelegaliseerd, kun je op veel plekken en zelfs in fysieke winkels, achteraf betalen. Kortom: financiële verleidingen vliegen ons overal om de oren, en het is niet gemakkelijk om daar weerstand aan te bieden. Je moet dan wel erg stevig in je schoenen staan – en niet bij iedereen is dat het geval.

Weinig draagvlak voor huidig schuldenbeleid

In de samenleving is er weinig draagvlak voor de huidige schuldenaanpak. De meeste mensen zijn van mening dat mensen hun verantwoordelijkheid moeten dragen en hun schulden maar gewoon terug moeten betalen aan schuldeisers, die zelf uiteindelijk zelf opdraaien voor de schulden die mensen zijn aangegaan. Vanuit de wetenschap is jarenlang beweerd dat ‘iedereen in de schulden kan belanden’, maar er blijken dus meer (persoons)factoren een rol te spelen. Het beleid is hierdoor te eenzijdig geworden, vinden velen.

Dit zijn de best gelezen artikelen van dit moment:

Reacties