Zo herken je schimmige VPN-apps

VPN-apps beloven gebruikers vaak een digitale onzichtbaarheidsmantel en extra veiligheid op openbare wifi-netwerken, wat veel mensen een geruststellend gevoel geeft. Door de enorme populariteit van deze tools is er ook een keerzijde: kwaadwillenden gebruiken dit vertrouwen steeds vaker als camouflage om malware te verspreiden onder het mom van privacybescherming. Beveiligingsonderzoekers van Google waarschuwen zelf voor een golf van nep-VPN-apps. Deze apps doen zich voor als legitieme hulpmiddelen, maar verbergen in de praktijk gevaarlijke malware. In een tijd waarin onze telefoons ons hele leven bevatten, is het essentieel om te begrijpen hoe je een betrouwbare dienst kiest en hoe je malafide applicaties effectief ontdekt en verwijdert. Wij leggen het voor je uit.

De vermommingen van digitale dieven

Deze apps komen voor in verschillende varianten. Sommige aanbieders leveren weliswaar een werkende VPN-verbinding, maar doen dit enkel om je internetverkeer te kunnen loggen en je surfgedrag door te verkopen aan de hoogste bieder. Andere varianten gaan veel agressiever te werk en installeren achter de schermen extra scripts die bedoeld zijn om sms-berichten, contactlijsten of locatiegegevens buit te maken. Er zijn zelfs gevallen bekend van malafide apps die helemaal geen VPN-functionaliteit hebben, maar direct na de installatie kwaadaardige software activeren.

Omdat deze apps zich hullen in de schone jas van privacytools, zijn gebruikers vaak sneller geneigd om hoge bevoegdheden toe te kennen, zoals toegang tot de opslag of de berichtenbox. Dit soort kwaadaardige software kan mogelijk heel veel schade aanrichten. Verschillende onderzoekers kwamen VPN-apps tegen die vermomde malware bleek te zijn.

Heb je wel VPN nodig?

Voordat je begint aan de zoektocht naar een geschikte aanbieder, is het zinvol om bij de basis te beginnen en de vraag te stellen of een VPN voor de persoonlijke situatie wel echt nodig is. Voor de gemiddelde Nederlander die gebruikmaakt van een up-to-date telefoon en een moderne, veilige browser, voegt een VPN bij dagelijks gebruik vaak minder beveiliging toe dan men denkt. De Consumentenbond benadrukt in dit kader dat een VPN vooral functioneel is voor het omzeilen van geografische blokkades of voor gebruikers met een zeer specifieke behoefte aan anonimiteit. Voor de doorsnee consument kan het risico van een onzorgvuldige keuze voor een schimmige app zelfs groter zijn dan het voordeel van de versleuteling. 

Kenmerken van een betrouwbare aanbieder

Een betrouwbare VPN-app is te herkennen aan de transparantie van de ontwikkelaar. Een gerenommeerde partij publiceert altijd een duidelijke bedrijfsnaam en een professionele website voorzien van contactgegevens en een gedetailleerde privacyverklaring. In die verklaring moet onomstotelijk worden uitgelegd welke data er absoluut niet gelogd worden. Wanneer een app in de Play Store geen link naar een echte website heeft of een algemeen e-mailadres toont, is dat een reden om extra voorzichtig te zijn. Een ander sterk teken van betrouwbaarheid is het bestaan van onafhankelijke audits door gespecialiseerde beveiligingsbedrijven.

Hoewel dergelijke rapporten geen volledige garantie op veiligheid bieden, laten ze wel zien dat de provider bereid is de systemen te laten toetsen. Bovendien moet je uitsluitend apps uit de officiële winkels halen en nooit losse installatiebestanden van onbekende sites te sideloaden.

Let op de rode vlaggen in de praktijk

Om verder te voorkomen dat je zonder weten een kwaadaardige VPN-app installeert kun je ook kijken naar de reviews. Beoordeel deze wel met een kritische blik, dit soort diensten kunnen nepreviews kopen die door bots worden geplaatst. Kijk dus niet alleen naar de algemene score, maar lees wat gebruikers echt zeggen over de dienst. Als meerdere mensen waarschuwen dat een app vraagt om sms-rechten of toegang tot de contactenlijst zonder dat daar een logische oorzaak voor is, moet je al afvragen of dit wel helemaal in de haak is. Het loont ook de moeite om buiten de appstore om op beveiligingsblogs of fora te zoeken naar de specifieke naam van de app, aangezien onderzoekers hier regelmatig waarschuwingen publiceren over nieuw ontdekte dreigingen.

Technische controle en toestemming

Naast deze direct duidelijke kenmerken zijn er technische checks die een gebruiker zelf kan uitvoeren binnen de Android-instellingen. Door de toestemmingen van de geïnstalleerde app te bekijken, wordt direct duidelijk welke rechten de software daadwerkelijk eist. Een legitieme VPN-service heeft doorgaans alleen netwerkgerelateerde rechten nodig en mag nooit toegang vragen tot de camera of de microfoon. Bij twijfel is het slim om de app direct te verwijderen en te rapporteren.

Zorg daarbij, zoals in veel gevallen van bescherming, dat Google Play Protect ingeschakeld blijft, aangezien dit systeem actief scant op schadelijke bevoegdheden en deze waar nodig kan intrekken.

Een ander belangrijk onderdeel van de selectieprocedure is het bestuderen van het logging- en privacybeleid. Een betrouwbare dienst gebruikt korte en heldere taal om te garanderen dat er geen activiteitenlogs worden bijgehouden. Vage formuleringen waarin staat dat gegevens bewaard kunnen worden voor operationele doeleinden, is een slecht teken. Transparante aanbieders publiceren vaak rapporten die inzicht geven in hoe zij omgaan met verzoeken van instanties.

Wat te doen bij verkeerde VPN

Denk je dat er onverhoopt toch een nep-VPN is geïnstalleerd, dan is het zaak om direct de verbinding te verbreken en de applicatie te verwijderen. Daarna moeten de toegewezen rechten op het toestel worden gecontroleerd en is het essentieel om belangrijke wachtwoorden voor bankzaken of e-mailaccounts te wijzigen. Het activeren van tweefactorauthenticatie is in zo’n scenario een noodzakelijke extra beveiligingslaag om te voorkomen dat gestolen inloggegevens direct misbruikt kunnen worden.

Het scannen van het toestel met een gespecialiseerde beveiligingstool en het rapporteren van de malafide app bij Google helpt niet alleen jezelf, maar waarschuwt ook de rest van de community. Bij twijfel over financiële veiligheid dient er bovendien direct contact opgenomen te worden met de bank om eventuele verdachte transacties te blokkeren.

Liever te vaak controleren

Uiteindelijk is een VPN geen magische oplossing die alle online risico’s wegneemt. Door alleen te kiezen voor gevestigde aanbieders met een transparant verdienmodel en een goede reputatie, verklein je de kans op een miskoop aanzienlijk. Gratis diensten die gouden bergen beloven maar veel macht op je toestel opeisen, zijn in de praktijk zelden wat ze lijken. Door waakzaam te blijven, je systeem up-to-date te houden en onafhankelijke beveiligingsanalyses serieus te nemen, zorg overleeft je privacy ook in de digitale wereld.

Gebruik jij een VPN? Deel jouw tips in de reacties!