Regie: Daniel Rezende | Scenario: Daniel Rezende, Duda Casoni | Cast: Rodrigo Santoro (Crisóstomo), Miguel Martines (Camilo), Rebeca Jamir (Isaura), Johnny Masaro (Antonino), Marcello Escorel (Alfredo), e.a. Speelduur: 126 minuten | Jaar: 2025
Menig sprookjesschrijver zou jaloers zijn op de eerste tien minuten van O Filho de Mil Homens. Een visser die een teruggetrokken bestaan leidt in een strandhutje heeft één grote hartenwens: de leegte in zijn leven op kunnen vullen met een liefdevolle zoon. Een koortsdroom en een heldere sterrennacht later verschijnt Camilo op het toneel. De wonderlijke kennismaking blijkt het begin van iets moois, maar ook een signaal om uitgebreid terug te gaan in de tijd. Waarom viel dit levensgeluk de visser niet eerder ten deel?
Het magisch realisme waar dit Braziliaanse drama mee opent zal de goedgelovigheid van sommige kijkers meteen op de proef stellen. Er is geen rationele verklaring voor de plotse introductie van het weeskind, maar de timing is bovennatuurlijk precies. “Wie smeekt om wat hem toekomt, krijgt de wereld zover het hem te geven”, fluistert een voice-over de eerste van vele wijsheden.
Een mysterieus oplichtende schelp en een fonkelende stroom energie die de buik van de visser binnendringt, doen denken aan de vallende ster in het verhaal van Pinokkio. Misschien geen toeval: vóór het verschijnen van de jongen heeft deze Crisóstomo (routinier Rodrigo Santoro op zijn sentimenteelst) namelijk een pop op zijn bank zitten, in afwachting van een écht kind. De beeldende, fantasierijke ouverture zet de toon behoorlijk, maar is niet geheel representatief voor de rest van de film.
Regisseur Daniel Rezende (eerder editor van zowel Cidade de Deus als Terrence Malicks The Tree of Life) en zijn coscenarist kiezen ervoor om na de vereniging van vader en adoptiezoon eerst in het verleden van hun personages te duiken. In achtereenvolgende hoofdstukken maken we kennis met de moeder van Camilo, een jongeman die op zoek is naar zijn identiteit én een vrouw die het latere leven van de visser kleur zal geven.
Na zo’n sprookjesachtig begin valt het extra op dat de verdere verhaalschets een sterk zwaarmoedig karakter heeft. Crisóstomo’s weerzin tegen het binnengaan van een kerkgebouw blijkt verband te hebben met de vroegere godsvrees van zijn moeder, die zo de iconische moederrol in Carrie had kunnen overnemen. De jonge Isaura – wiens wegen die van de hoofdpersoon dus nog zullen kruisen – krijgt aangeleerd dat (vrouwelijke) seksualiteit alles verpest. En de opgroeiende Antonino komt erachter dat er voor zijn beleving van seksualiteit geen ruimte is in het dorp.
Door zoveel nadruk te leggen op thema’s als onderdrukking, uitsluiting en bijgeloof, vormt Rezende de sprookjesachtige vertelling om tot een film met een boodschap. Inhoudelijk weet O Filho de Mil Homens zo tot een duidelijke kern te komen, maar vanuit dramatisch oogpunt werkt de insteek ontwrichtend. Als we na een uur of anderhalf terugkeren bij de oudere Crisóstomo en zijn adoptiezoon, volgt er een mooi slotakkoord. Maar het laat zich ook voelen dat we relatief weinig tijd met de twee onverwachte zielsverwanten hebben doorgebracht.
De keuze om de persoonlijke geschiedenis van de personages zo sterk thematisch in te steken, gaat ook ten koste van de diepgang in de hoofdstukken zelf. Rezende is er druk mee de jonge Isaura, Crisóstomo en Camilo neer te zetten als slachtoffers van hun omgeving. Daarbij zien we van alle andere mensen in hun dorp en familie alleen de nare kant. Het lijdt geen twijfel wat Rezende ermee wil zeggen – welke denkbeelden over het leven en de liefde achterhaald zijn, en welke niet – maar het had gerust wat tactvoller gemogen.
Wat rest is een film die verzorgd is gekaderd en wel ánders durft te zijn. Het vleugje magie aan het begin en einde geeft O Filho de Mil Homens extra karakter, vooral omdat de rest van de vertelling wel naar realisme neigt. Een drama dat vergeefs naar de ideale balans zoekt prikkelt nog altijd meer naar een dosis eentonigheid.
O Filho de Mil Homens is te zien bij Netflix.
Over de auteur
