Mocht je thuis aan de traditionele kerstdis zitten en denken: ‘Dit is eeuwig hetzelfde…’, dan tippen we je Vilnius als trip. De hoofdstad van Litouwen werd dit jaar uitgeroepen tot de heuse Europese Kersthoofdstad van het Jaar. Metro nam op uitnodiging van toeristenbureau Go Vilnius een paar dagen een kijkje in die stad in kerstsfeer. Het is er prachtig en sowieso ook buiten Kerstmis om een heerlijke plaats om eens op een onverwachte plek de toerist uit te hangen.
Europese kersthoofdstad van het jaar word je natuurlijk niet zomaar. De European Capital of Christmas meet de kerstsfeer in Europa en komt dan tot een beslissing. Vilnius staat op de UNESCO-werelderfgoedijst en verandert volgens de organisatie in een „winterwonderland, met geplaveide straten verlicht door warme, feestelijke lichtjes”. Wat je hier zeker niet mag overslaan: „De kersttrein, historische rondleidingen en heerlijke lokale gerechten zoals kugelis en glühwein.”
Genoeg hotspots in Vilnius ook buiten kerst om trouwens, daarover schreef Metro al eerder. Meer dan 1,2 miljoen toeristen komen er jaarlijks naar de stad. Specifieke Nederlandse cijfers zijn er niet, maar duidelijk is volgens Go Vilnius wel dat mensen uit West-Europa meer die kant op trekken dan vroeger. Volgens het toerismebureau waren er, in de week dat Metro de stad bezocht, 3800 landgenoten ter plekke.
Vilnius is niet te groot en voelt soms aan als een dorp
Vilnius ligt dus in Litouwen, ten zuiden van Letland en ten noorden van Wit-Rusland en Polen. Je zult er misschien niet meteen aan denken als je een reis wilt maken. Dat kan echter prima. In de zomer is het er niet zo heet als in Zuid-Europa, in de winter niet zo koud als in Noord-Scandinavië. Restaurants, hotels en winkels zijn redelijk goed betaalbaar tot zelfs goedkoop, als schuiven de prijzen in het Oost-Europese land wat meer op richting de prijzen die wij in het westen kennen. Met bijna 600.000 inwoners is Vilnius overzichtelijk qua grootte, terwijl het centrum zelfs compact te noemen is. Als je wandelt door de veelal smalle straatjes, voelt de stad als een dorp aan. Vilnius is ook best westers qua uitstraling te noemen, betalen doe je er net als wij met de euro.
Overigens sijpelt twee dagen voor aankomst het nieuws door dat in de buurt van Vilnius ‘de noodtoestand is uitgeroepen’. Wit-Rusland blijkt sigaretten in ballonnen naar Litouwen te smokkelen en na het regeringsbesluit worden honderden vluchten van Vilnius Airport geschrapt. Als Metro eenmaal veilig aangekomen aan een vrouw vraagt of er nou gevaar was, haalt zij haar schouders op: „Was het weer zover? De wind stond blijkbaar de goede kant op.” Okay…
Joekel van een kerstboom
Metro-verslaggever Erik Jonk was in Vilnius met tien collega’s uit Letland, Polen, Londen, Manchester en Belfast. We ontmoetten elkaar met glühwein of opgewarmde appelsap bij Senatorių pasažas, een 17e-eeuwse binnenplaats, omgeven door restaurantjes en bars. De ontmoetingsplek is een joekel van een kerstboom, zo’n zeven meter hoog en afkomstig uit Denemarken. De eigenaar van het knusse complex (‘knus’ past wel bij heel Vilnius) lacht en weet al waarom onze gezichten op standje verbaasd staan.
Hoe is dit ding in hemelsnaam op de binnenplaats gekomen, door één poort? De man verklapt het maar deels: „Daar hebben we een trucje voor, uitgevoerd door vijftien mensen, maar het is wel een hele klus.” De baas van dit foodcourt kan er mooi over vertellen. Ingestudeerd of niet: „De kerstboom staat er van begin november tot de eerste week van februari. Normaal is het dan koud of nat en wil niemand hier buiten zitten. Als de kerstboom er staat, zijn de mensen er onmiddellijk. De boom brengt de warmte die hier nodig is.”
Je ziet de boom hieronder; we zagen hem helaas alleen bij daglicht.
Lekkernijen in vijftiende-eeuwse kelder
Die avond dineren we in Lokys Restaurant, een gebouw uit de vijftiende (!) eeuw. Als we dan toch een smikkeltip mogen geven: ga eens langs als je in Vilnius bent. Smalle gangetjes en trappen leiden je naar een schitterende eetkelder, waar elke hoek en alle gaten met tafels en stoelen zijn benut. Ze zeggen weleens dat Litouwers alleen aardappelen en vlees eten, maar vraag de bediening gerust om je te laten verwennen met borden vol speciale Litouwse hapjes. Soms heb je geen idee wat je eet, maar je wordt niet teleurgesteld. Andere restauranttips zijn Demo (overdag een ‘eetcafé voor de buurt’, ’s avonds een restaurant met een Michelinster) en Ertlio Namas, dat in kersttijd een speciaal Litouws kerstdiner op de kaart heeft.
De echte kerst vind je op Cathedral Square
Op dag 2 verkennen we de stad met een 2,5 uur durende wandeltocht met gids, waarover binnenkort meer in een algemener verhaal over Vilnius. Het is dan overigens een graad of 6 en af en toe daalt een bui neer in de straten. Net Nederland. Een dag later is het plotseling -5 graden Celsius en zijn een sjaal en wanten nodig. Op de terugreisdag is Vilnius plotseling een witte wereld door sneeuw, het kan verkeren. Kom je volgend jaar naar deze kerststad, spoed je dan in elk geval naar Cathedral Square, waar je je kunt onderdompelen in een enorme kerstmarkt, draaien in een draaimolen en dat omgeven door de meest prachtige gebouwen.
Eerder hadden we dus al een enorme kerstboom gezien (en nog honderden anderen, zoals de 144 bomen op het Sirvydasplein en allemaal vol lichtjes), op Cathedral Square vind je de echte eyecatcher. Wat een schitterend ‘ding’. We kunnen hem omschrijven, maar je kunt beter zelf kijken:
Officiële opening Vilnius Christmas before Christmas
Het is zaterdagochtend, nog maar half 10 en zoals gezegd opeens behoorlijk koud, als in Vilnius kort voor kerst met ‘Christmas before Christmas‘ de titel Europese kersthoofdstad van het jaar officieel wordt afgetrapt. Een bus met kerstafbeeldingen wordt bij het geldmuseum, de plek waar de feestelijkheden in gang worden gezet, geparkeerd. Een koor van jonge dames, die allemaal dezelfde sjaal dragen, zingt enkele kerstliederen. Warme chocolademelk gaat er dan al goed in. Het ziet er aandoenlijk uit, als de burgemeester van de stad Vilnius Christmas before Christmas met een klein belletje opent. Wat maakt het uit, iedereen is blij.
De man met de bel is Valdas Benkunskas, een vrij jonge burgemeester die in november 41 jaar is geworden. Sinds april 2023 zwaait hij de scepter over de stad. Voor een journalist van Metro uit Amsterdam maakt hij graag even tijd. Kom vanuit Nederland Vilnius eens bekijken, wil Benkunskas graag uitdragen. „Welkom hier. Ik voel me een gelukkig man en burgemeester dat ik hier nu mag staan. Dat ben ik altijd hoor, maar dat we kersthoofdstad van het jaar zijn, maakt het nu nog specialer. We dragen de kerstgedachte met z’n allen zo goed als we kunnen uit. Christmas before Christmas zal de start van een nieuwe traditie zijn, dus hebben we ook in volgende jaren. Alle straten zijn in kerstsfeer, daar mogen mijn inwoners en natuurlijk alle toeristen van genieten. Heb je al een rode dennenappel gekregen?”
Met een dennenappel in je zak Vilnius verkennen
Valdas Benkunskas wijst met de rode dennenappel op een presentje van de stad, die je in winkels mag omruilen voor een leuk kerstkadootje of een glas glühwein. Natuurlijk heeft Metro die al in de jaszak zitten. Volgens de burgervader is Vilnius dit jaar tot kersthoofdstad verkozen omdat de organisatie die daarover gaat, eerder al zag „hoezeer de kerstgedachte in heel Vilnius te zien is”. „Een paar weken lang hangt hier een prachtige kerstsfeer.” Zelf zal Benkunskas Kerstmis vooral en volgens traditie met zijn familie vieren. „Ik heb twee jonge dochters. Kerstmis staat vooral in het teken van de meiden. Wij zijn christenen, dus kerst betekent veel voor ons.”
Gevangenis en speciale munt
Na het gesprek met de burgemeester die vol van Kerstmis is, wordt de Lukiškės 2.0 bezocht. Dat is een oude gevangenis, nu vooral een onderkomen van kunstenaars. Boeien… zul je misschien denken. Dit is echter wel de gevangenis uit het vierde seizoen van hitserie Stranger Things. Alleen dat al – of vooral dat – maakt het een drukke plek voor toeristen. Daarover dus later ook meer.
Dichtbij het hotel waar Metro verblijft is weer de echte kerstsfeer te vinden. Op het plein waaraan het gemeentehuis is gevestigd (Town Hall Square) is een grote ijsbaan verrezen. De baan met de naam De IJszielen van Vilnius lijkt wat op die wij kennen van het Museumplein in Amsterdam. Nog iets bekends: koek en zopie, maar dan met Litouwse letters op de kraampjes. Naast de baan staat – heel leuk – een grote portal. Daarin verschijnen beelden uit enkele andere steden, ook in kerstsfeer. De mensen in die steden zien jou ook, dus dat is zwaaien en lachen geblazen. Wij zwaaien naar wandelaars in het Britse Ipswich.
Kersthoofdstad Vilnius
Nee, er valt aan kerst in Vilnius niet te ontkomen. Gelukkig niet, haasten we erbij te zeggen. De Europese kersthoofdstad van het jaar heeft deze maand een heerlijke sfeer, iedereen lijkt blij en trots. Kinderen in de speciale rode kersttreintjes die door de straten rijden, zitten met een grote glimlach door de ramen te turen. Deze trein rijdt ook naar station Mockava, waar je je reis kunt voortzetten naar Warschau en Krakau in Polen. De eerder genoemde kerstbus lijkt nu wel overal te staan. Pas dan heeft Metro door dat de vierwieler de look van een kruidkoek heeft gekregen.
Op sommige plekken in de stad liggen kerstkaarten die je gratis mag versturen (gedaan natuurlijk, leuk!). We sloten de kersttrip echter af op het eerder genoemde stadhuisplein. Daar werd op zaterdagavond in de vrieskou niet geschaatst, maar gezongen door een koor. Een naar verluidt tweehonderd zangers en zangeressen tellend Christmas Choire trok enkele duizenden toeschouwers. De kerstman zong mee, prominent in het midden. In zijn hand een soort staf die wij van Sinterklaas kennen, maar uit zijn mond kwam toch echt ‘dreaming of a white christmas‘ en andere kerstliederen.
Wil je meer over (kersttijd) in Vilnius weten? Kijk dan eens bij Go Vilnius. Men heeft de smaak te pakken daar in Litouwen, de sfeer zal in 2026 niet anders zijn. Ga je voor wat warmere temperaturen: Barcelona is de de Europese kersthoofdstad van volgend jaar.
Metro’s beste reistips:
Reacties
Over de auteur
