zo benut je je relatiebreuk

Toen arbeids- en organisatiepsycholoog Brend Seinen (54) ging scheiden, was hij ten einde raad. Maar die wanhoop weet hij om te draaien naar kracht. Hij schreef het op in zijn boek Het gras is het groenst in jezelf, met als ondertitel: Hoe je een relatiebreuk kunt benutten om (toch) gelukkig te worden. De psycholoog legt uit, zoals de titel van het boek al doet vermoeden, hoe een relatiebreuk ook het begin van iets moois kan zijn.

Metro-lezers zijn nu eenmaal vrij happig op de artikelen over relaties en seksualiteit. Eerder ook al, toen Metro sprak met relatietherapeut Hans ’t Hart, die uitlegde waarom je soms beter bij je huidige partner kunt blijven. Maar ook toen relatietherapeut Mirella Brok vertelde waarom sommige mensen van de ene in de andere relatie ‘hoppen’. Die interesse in het thema ‘relaties’ verbaast Seinen niet. „Relaties gaan nu eenmaal ieder mens aan. We zijn er allemaal mee bezig. Daarnaast vinden er veel scheidingen plaats. Maar ik geloof dat we eigenlijk niet zoveel zouden hoeven te scheiden als we tegenwoordig doen.” 

Spiegel in relatie

Seinen haalt een theorie van de Zwitserse psychiater en psycholoog Carl Jung aan. „Hij stelde dat jouw relatie altijd een spiegel is van jezelf. Ieder mens zoekt namelijk in essentie naar liefde voor zichzelf. De aantrekkingskracht naar een partner zit bijvoorbeeld op stukken die je zelf bent kwijtgeraakt. Mijn ex-partner was op veel vlakken het tegenovergestelde van wat ik was. Je vindt dingen leuk aan elkaar, zoals de manier van lachen of zich uiten, maar er is ook een andere laag waar je als mens op aanslaat. Dat omdat je op zoek bent naar jezelf.” 

De psycholoog schetst een voorbeeld: „In relaties leer je dingen en leer je dingen ook af. Dat geldt ook voor de relatie met je ouders. Als kind ben je kwetsbaar en afhankelijk van je ouders, waardoor je onbewust stukken van je eigenheid inlevert om verbinding met je ouders te behouden. Overigens gebeuren bij ouders veel dingen onbewust. Stel dat jouw ouders je bijbrengen dat je ‘flink moet zijn en niet mag huilen’, dan lever je eigen kwetsbaarheid in, zodat jouw ouders je niet afwijzen. Maar dat betekent tegelijkertijd dat je een eigen behoefte wegstopt. Je zult zien dat zoiets dan een thema in je leven wordt en je bijvoorbeeld moeilijker toegang hebt tot je gevoel. Daar zit immers pijn onder. In relaties zie je dat zo’n ‘weggestopt’ thema zich aandient.” 

„Je voelt je er zelfs toe aangetrokken”, vertelt Seinen verder. „Maar laat jouw partner te veel van dat thema zien? Dan belandt het in jouw allergie. Dan kun je er bijvoorbeeld niet tegen. Het kan zijn dat jij je partner te sentimenteel vindt en jij tegelijkertijd niet mag voelen. Dan ontstaat er vaak frictie en breekt het de relatie op.”

‘Helse pijn’ na scheiding

Seinen kijkt terug op zijn eigen relatie en de bijbehorende thema’s. „Om een relatie te laten werken, is het belangrijk dat je verantwoordelijkheid kunt nemen voor wat je meeneemt in de relatie. Mijn moeder kreeg een hersenvliesontsteking bij mijn geboorte en daardoor heb ik maandenlang alleen op een aparte afdeling gelegen als baby. Daardoor dienden thema’s als onveiligheid en afhankelijkheid zich in mijn leven aan. Als mijn ouders op latere leeftijd naar een verjaardag gingen, stond ik de hele avond voor het raam. En als mijn ex-vrouw tijdens ons huwelijk wegging voor werk, was ik volledig uit mijn doen en werd ik overspoeld door verlatingsangst. Dat bleek een onopgelost stuk in mijzelf. Mijn ex-vrouw maakte daar niet zoveel van, integendeel: zij zorgde voor mij en dat paste mooi bij elkaar. Maar tegelijkertijd hield ik haar tegen en maakte ik mezelf klein. Dat is uiteindelijk geëscaleerd. Ze werd namelijk verliefd op een ander. Maar eigenlijk is dat niet zo belangrijk, het ging namelijk al mis tijdens onze relatie.”

Als de ex-partner van Seinen vijf jaar geleden weggaat, wordt hij overspoeld door extreme pijn. „Ergens vervulde zij een soort moederrol richting mij en kon ik niet zonder haar overleven, dacht ik. Ineens moest ik weer op eigen benen staan en werd ik geconfronteerd met allerlei uitdagingen in het leven. Ik had destijds weinig werk, was mijn maatje kwijt, we hadden kinderen samen en ik moest leren om weer alleen te zijn. Ik kon dagenlang niet slapen en voelde helse pijn.” 

Psycholoog Brend Seinen over pijn na relatiebreuk

Ondanks het verdriet en de wanhoop besluit de psycholoog zich aan de pijn over te geven. „Ik heb altijd veel gemediteerd in mijn leven en kon de aandacht daardoor richten op de pijn. Emoties horen te stromen, maar soms komen dingen vast te zitten. Het wordt daadwerkelijk iets dat zich in je lichaam nestelt en waar gedachten bij horen. Vaak dingen die gebeurd zijn in je jeugd of in levensfases waarin je nog niet bewust was van wat je overkwam of wat je meemaakte. Ik ben urenlang gaan zitten en heb die pijn helemaal toegelaten. Totdat ik merkte dat het verdween.”

Seinen vertelt verder: „Doordat ik zo diep geraakt was, kwam ik wel bij de kern uit. Daardoor kon ik ook verantwoordelijkheid nemen voor mijn eigen stuk. In mijn gedrag, mijn gedachten en reflectie. Je kunt natuurlijk ook een toevlucht zoeken in eten, alcohol, Netflix of allerlei andere afleidingen om wat er gebeurt te ontwijken. Maar wil je die dingen niet zien? Dan dient het zich op een later moment in je leven aan.”

Boek

Tot zijn verbazing voelt Seinen zich steeds beter. „Ik voelde liefde en mijn rug rechtte zich letterlijk en figuurlijk. Ik kwam helemaal in mijn eigen kracht te staan. De wanhoop en radeloosheid veranderde in liefde en blijdschap. Ik heb me twee of drie maanden na de scheiding heel erg bevrijd gevoeld. Natuurlijk ervoer ik ook verdriet, maar dat kon ik doorleven en mijn hoofd blokkeerde die gevoelens niet meer.”

De psycholoog had zich overigens op voorhand niet voorgenomen dat zijn scheiding materie was voor een boek. Maar dat was het dus wel. „Ik schreef het in twee weken tijd, maar het heeft een paar jaar op de plank gelegen. Ik had niet per se om dit boek gevraagd, het kwam gewoon.” 

Leren voelen

Seinen is al die tijd psycholoog, ook tijdens zijn vorige huwelijk. In hoeverre zag hij zijn eigen psychologische patronen? „Ik wist wel dat er bepaalde thema’s in mijn leven speelden. Maar ik was natuurlijk ook gewoon een mens in die relatie. Hoewel ik me bewust was van mezelf, nam ik geen verantwoordelijkheid voor onverwerkte en geconditioneerde pijn. Mijn partner dacht dat ze dat oké vond, maar dat bleek achteraf helemaal niet zo te zijn. De confrontatie daarmee kwam pas toen zij uit de relatie stapte.”

Hij vervolgt: „Ieder mens breng iets in een relatie waar hij of zij al een levenslang mee bezig is en wat voor jou normaal is geworden. Maar dat wil niet zeggen dat het voor een partner ook normaal is. Toch wijzen we vaak naar de ander. Dat zie je overigens nu ook in de maatschappij, dat we de verantwoordelijkheid voor ons gevoel bij een ander leggen. Maar het gevoel dat je ervaart, en op een ander projecteert, zegt heel veel over jou. We moeten weer leren voelen. Voelen wat we hebben wegstopt.” 

Het lukt de psycholoog uiteindelijk om zijn scheiding als een kans te zien. „Dat gebeurde namelijk niet voor niets. Niks is blijvend, alles komt en gaat. Hoewel ik wilde vasthouden aan het oude, deed het me ook de das om.” 

Uit je hoofd, in je lijf

In zijn boek omschrijft Seinen allerlei ‘sleutels’ om met persoonlijke pijn om te leren gaan. Voor de psycholoog werkte destijds meditatie en urenlange aanvaarding van zijn eigen gevoel. Maar hij begrijpt ook dat meditatie niet aan iedereen besteed is. „Het gaat erom dat wat verkrampt is, weer de ruimte krijgt. Iets dat pijn doet en je bijvoorbeeld voelt in je buik. Naast meditatie, kun je ook met ademhaling, mindfulness, natuur of een body scan (bewust je lichaamsdelen langsgaan en ervaren) dichterbij jezelf komen. Daardoor begeef je je minder in je hoofd en kun je aandacht leggen op en waarnemen wat er in je lichaam gebeurt. Je stabiliseert je systeem, komt tot rust en komt meer in evenwicht. Tijdens een crisis of scheiding is evenwicht prettig en wenselijk.”

De psycholoog vervolgt: „Maar ook door erover te praten, geef je ruimte aan wat verkrampt is. Spreek bijvoorbeeld eerlijk uit dat je het gevoel hebt dat je jouw ex-partner na de scheiding zwart wilt maken of de neiging hebt om jouw ex-partner te beschuldigen. Door dit te doen ‘heb’ je een gevoel in plaats van dat het gevoel ‘bent’. Het kan ook helpen om dat op te schrijven of bewust het perspectief van de ander op te schrijven. Het zijn allemaal tools om los te komen van je eigen patroon.”

Niet afhankelijk van partner

Seinen: „Ergens leren we dat de liefde van onze ouders voorwaardelijk is. Dat hebben onze ouders niet verkeerd bedoeld, maar zij konden ook niet meer doen dan waar zij zich bewust van waren. Je kunt hiermee aan de gang. Alles wat je namelijk bij jezelf herkent, hoef je niet meer uit te leven in de relatie. Dat zorgt er uiteindelijk voor dat je met je partner wel verbonden bent, maar dat je niet afhankelijk, of onafhankelijk bij mensen met bindingsangst, hoeft te zijn. Daar valt veel in te winnen.” 

Wellicht herken je dat je altijd dezelfde partners treft of tegen dezelfde dingen aanloopt in relaties? „Dat klopt”, aldus Seinen. „Je brengt jezelf immers iedere keer mee. Je bent op zoek naar die spiegel, totdat je het uiteindelijk ziet.” 

Relatiebreuk als kans

Hoewel Seinen twee tot drie maanden na zijn scheiding in euforie verkeert, zakt die euforie ook weer weg. „Ik had daarna echt nog wel een paar jaar werk te doen. Mijn ex-vrouw bleef in mijn leven vanwege onze kinderen en ik kwam ook daarin dingen van mezelf tegen.” Maar er is volgens de psycholoog wel degelijk perspectief na een relatiebreuk. „Jouw gelukssensatie wordt namelijk minder afhankelijk van een ander. De relatie wordt de kers op de taart en minder een worsteling. Dit omdat je gelukkig kunt zijn met wie je bent. Die gelukservaring en blijheid in jezelf helpt ook mee bij tegenslagen in het leven. Tegenslagen worden uitdagingen die je aankunt en die je niet naar beneden hoeven te trekken.” 

Voor iedereen die aan de rand van een relatiebreuk of scheiding staat, kan de komende tijd als een beproeving voelen. Seinen: „Hoe je eruit gaat komen, is afhankelijk van hoe je deze ‘crisis’ labelt. Zie je een relatiebreuk als een kans? Of als het grootste drama in je leven? Vraag jezelf af: ‘Wat heb ik te leren?’ Zoiets gebeurt namelijk niet voor niks. Leer je er niet van, dan kom je het thema opnieuw tegen in je leven.”

Keuze

Maar je kunt je volgens Seinen ook een aantal praktische zaken voornemen. Hij legt uit: „Ik voelde me bijvoorbeeld heel slecht achteraf als ik over mijn ex geklaagd had. Dat gaven mensen om mij heen ook aan mij terug. Zij vertelden me dat als ik de ander als dader bleef bestempelen, ik mezelf automatisch slachtoffer neerzette. Een klein, kwetsbaar en afhankelijk slachtoffer. Even klagen kan opluchten, maar het werkt als een boemerang die in je gezicht terugkomt. Je kunt je bijvoorbeeld praktisch voornemen om alleen over je ex in feitelijke zin te praten, niet in sentiment. En vergeet ook niet jezelf te benoemen. Wees feitelijk en plaats jezelf niet onder of boven iemand. Je kunt je bepaald gedrag of handelen voornemen. Jij weet zelf, als je heel eerlijk bent, wat je wel of niet gaat nakomen, dus neem je voor wat je wél gaat doen.” 

Seinen geeft een voorbeeld. „Stoppen met roken kan voor sommigen ingewikkeld zijn. Maar je kunt je bijvoorbeeld voornemen dat als je trek krijgt in een sigaret, je een stukje gaat wandelen of kauwgom neemt. Je zult ervaren dat je zoiets kunt volhouden en je jezelf daarmee kunt herprogrammeren als je iets kiest dat voor jou als kloppend voelt.Hierdoor ervaar je dat je een keuze hebt.”

Hij vervolgt: „Je maakt bewust een keuze om anders met dingen om te gaan. Als ik voorheen onrust voelde, was ik geneigd om op te ruimen of de televisie aan te zetten. Nu nam ik mij voor om bij onrust te gaan zitten en het helemaal te ervaren. Soms moest ik dat hardop tegen mezelf zeggen, dat hielp namelijk. Daardoor kun je tot rust komen, zonder dat je gevoelens verdringt.” 

Samen aankijken in relatietherapie

Inmiddels is het vijf jaar geleden dat de ex-partner van Seinen vlak voor de feestdagen besloot om bij hem weg te gaan. Dat die scheiding hem zoveel gebracht heeft, had hij op voorhand niet durven dromen. „Het heeft me veel pijn en verdriet gekost, maar me tegelijkertijd dichterbij mezelf gebracht. Ik ervaar meer balans, kan meer doen waar mijn hart ligt en maak andere keuzes in mijn leven. Daardoor ben ik me stabieler en sterker gaan voelen. Ik sta meer in contact met wie ik ben, in plaats van dat afhankelijke gevoel dat ik destijds in mijn relatie ervoer.”

En er is nog een belangrijke boodschap die de psycholoog jou wil meegeven: „Ik denk dat iedereen in een gezonde relatie aan relatietherapie zou moeten doen. Durf ernaar te kijken als je er samen nog goed in zit. Het is meer dan normaal om af en toe iemand mee te laten kijken naar jullie dynamiek. Door meer preventief te doen, hoeven we ook niet massaal te scheiden. Daarom moedig ik aan om het samen aan te kijken als dat nog kan.” 

Dit zijn de best gelezen artikelen van dit moment:

Reacties