Nederland en Oeganda tekenen verklaring over terugkeercentrum

Nederland en Oeganda hebben een intentieovereenkomst getekend om in het Oost-Afrikaanse land een terugkeercentrum neer te zetten voor afgewezen asielzoekers. Minister David van Weel (Asiel, VVD) en zijn Oegandese collega hebben deze verklaring getekend in de marge van de VN-vergadering in New York. Het gaat in de eerste plaats om een "kleinschalige proef" met een "beperkt aantal afgewezen asielzoekers".

De plannen moeten nog verder worden uitgewerkt. Die moeten volgens de ministers in lijn zijn met het nationale, Europese en internationale recht.

Het terugkeercentrum is bedoeld voor mensen uit de regio van Oeganda die onrechtmatig in Nederland verblijven, bijvoorbeeld na een afgewezen asielverzoek. Als zij niet vrijwillig meewerken aan hun vertrek, worden zij gedwongen teruggestuurd. Maar de opties zijn volgens het ministerie van Asiel en Migratie vaak uitgeput als dat niet lukt. Zo komt het voor dat het herkomstland daar niet aan meewerkt. De migranten moeten vanuit Oeganda alsnog naar hun thuisland vertrekken.

Toen voormalig minister Reinette Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, PVV) vorig jaar liet weten met de plannen bezig te zijn, kreeg zij daar meteen veel kritiek op. Rob Jetten van D66 sprak van een "totaal onhaalbaar en ondoordacht plan" en "symboolpolitiek".

Amnesty International vindt het "verre van positief" dat deze afspraken zijn gemaakt. "Ten eerste is de kans groot dat deze deal ertoe leidt dat mensen willekeurig worden vastgezet, of alsnog worden teruggestuurd naar het land waar zij gevaar lopen. Ten tweede heeft Oeganda een van de strengste anti-lhbtqia+-wetten wereldwijd", laat een woordvoerder weten.

Van Weel zei telefonisch tegen het ANP dat het uiteindelijk aan de rechter is om de afspraken te toetsen. "Wij vinden dat dit kan binnen de bestaande verdragen en regelgeving."

De minister heeft bij het maken van de plannen contact gehad met de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en de VN-Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen. Die contacten gingen onder meer over de mensenrechten, waarvoor Nederland volgens de minister "altijd verantwoordelijk" blijft. Hier wil hij ook afspraken over maken met Oeganda.

Andere landen zoals het Verenigd Koninkrijk hebben ook geprobeerd om een terugkeercentrum op te zetten, maar zonder succes. Van Weel denkt dat het Nederlandse plan juridisch wel houdbaar is, omdat het om een duidelijk afgebakende groep gaat van mensen die weigeren te vertrekken.